سرطان چشم چیست؟ | انواع، علائم و درمان سرطان چشم

سرطان زمانی شروع می‌شود که سلول‌ها خارج از کنترل تکثیر می‌شوند و تومور تشکیل می‌دهند. تومورها می‌توانند خوش خیم (غیر‌سرطانی) یا بدخیم (سرطانی) باشند. برخلاف تومورهای خوش خیم، تومورهای بدخیم می‌توانند رشد کنند و موجب پخش شدن سرطان در سراسر بدن شما شوند. سرطان چشم شامل چندین نوع سرطان نادر است که از چشم شما شروع می‌شود، از جمله کره چشم و ساختارهای اطراف چشم.

سرطان چشم چیست؟

سرطان چشم یکی از انواع کمتر شایع سرطان است که ممکن است افراد به آن مبتلا شوند. سرطان چشم در سلول‌های داخل کره چشم و در ساختارهای مجاور مانند پلک‌ها و مجاری اشک اتفاق می‌افتد. اگر سرطان از داخل کره چشم شروع شود به آن سرطان داخل چشم می‌گویند. شایع‌ترین سرطان های داخل چشمی در بزرگسالان ملانوم و لنفوم است. شایع‌ترین سرطان چشم در کودکان رتینوبلاستوما است که از سلول‌های شبکیه شروع می‌شود. سرطان همچنین می‌تواند از سایر قسمت‌های بدن به چشم سرایت کند.

بیشتر بخوانید: سرطان چیست و چرا ایجاد می شود؟

انواع سرطان چشم

متخصصان، سرطان های چشم را بر اساس محل شروع سرطان، محل آن در چشم و انواع سلول‌ها دسته‌بندی می‌کنند. انواع سرطان چشم عبارتند از:

1. ملانوم های داخل چشمی
   ملانوم داخل چشمی از سلول‌هایی به نام ملانوسیت ایجاد می‌شود. بیشتر سرطان های چشم ملانوم هستند. بیشتر در قسمت میانی چشم (uvea) تشکیل می‌شود. انواع آن عبارتند از:
   ملانوم عنبیه: در قسمت رنگی چشم ایجاد می‌شود. اغلب یک لکه تیره و در حال رشد ایجاد می‌کند که عنبیه را برجسته می‌کند و تمایل به رشد آهسته دارند.
   ملانوم جسم مژگانی: در ماهیچه‌هایی شکل می‌گیرد که عدسی چشم را تنظیم می‌کنند. جسم مژگانی در پشت عنبیه قرار دارد.
   ملانوم مشیمیه: در لایه‌ای از کره چشم شکل می‌گیرد که شبکیه در پشت چشم و جلوی چشم را با خون تغذیه می‌کند. مشیمیه شایع‌ترین محل برای ایجاد ملانوم چشم است.
   ملانوم ملتحمه: گاهی اوقات سرطان در ملتحمه، غشایی که قسمت جلویی کره چشم شما را می‌پوشاند، تشکیل می‌شود.
2. سرطان پلک و اوربیتال
   سرطان اوربیتال در بافت‌های نزدیک به کره چشم شکل می‌گیرد. سرطان آدنکس در بافت‌های پشتیبان، از جمله پلک‌ها و غدد اشکی شکل می‌گیرد. چشم پزشکان آن‌ها را بر اساس نوع سلولی که به سرطان تبدیل می‌شود؛ طبقه‌بندی می‌کنند که عبارتند از:
   کارسینوم سلول سنگفرشی: از سلول های سنگفرشی در لایه بالایی پوست شکل می‌گیرد.
   کارسینوم سلول بازال: از سلول های پایه در لایه بالایی پوست تشکیل می‌شود.
   رابدومیوسارکوم: در داخل بافت عضلانی ایجاد می‌شود.
3. رتینوبلاستوما
   رتینوبلاستوما سرطانی است که از شبکیه، قسمت پشتی چشم شروع می‌شود. این شایع‌ترین نوع سرطان چشم در کودکان است. شایع‌ترین و واضح‌ترین علامت سرطان رتینوبلاستوما ، ظاهر غیرطبیعی مردمک است که در اثر برخورد پرتوی نور بازتابی به رنگ سفید متمایل به خاکستری دارد. سایر علائم و نشانه ها عبارتند از: کاهش بینایی، درد و قرمزی چشم و تاخیر در رشد.
4. لنفوم داخل چشمی
   لنفوم داخل چشمی شکل نادری از لنفوم سلول B است که در گلبول‌های سفید خون به نام لنفوسیت تشکیل می‌شود. این بیماری بیشتر در افراد بالای 50 سال یا افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند شایع است. بسیاری از افراد مبتلا به این نوع سرطان چشم نیز دارای لنفوم اولیه سیستم عصبی مرکزی(PCNSL) هستند. PCNSL سرطانی است که ممکن است بر بخش‌های مختلف سیستم عصبی مرکزی، از جمله مغز، نخاع و مایع نخاعی تأثیر بگذارد.

علائم سرطان چشم

سرطان چشم یکی از انواع بیماری های چشم همیشه علائم واضحی ایجاد نمی‌کند و ممکن است فقط در طی یک آزمایش معمول چشم تشخیص داده شود. علائم سرطان چشم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• سایه‌ها و جرقه‌های نور در دید
• تاری دید
• یک لکه تیره در چشم که بزرگتر می‌شود.
• از دست دادن کامل یا جزئی بینایی
• برآمدگی یک چشم
• یک توده روی پلک یا در چشم که اندازه آن در حال افزایش است.
• سوزش چشم که از بین نمی‌رود.
• درد در داخل یا اطراف چشم

ملانوم چشم چیست؟

ملانوما سرطانی است که از سلول‌های تولید کننده رنگدانه به نام ملانوسیت‌ها ایجاد می‌شود. بیشتر ملانوم ها در پوست ایجاد می‌شوند، اما ممکن است در سایر قسمت‌های بدن از جمله چشم نیز رخ دهند. ملانوم چشم معمولاً کره چشم را تحت تأثیر قرار می‌دهد. پزشکان گاهی اوقات آن را ملانوم uveal یا کوروئیدال می‌نامند، بسته به اینکه دقیقاً کدام قسمت از چشم تحت تأثیر قرار گرفته است.

مراحل سرطان چشم

مرحله سرطان به شما می‌گوید که این بیماری چقدر گسترش یافته است و به پزشک کمک می‌کند تا تصمیم بگیرد به کدام نوع درمان نیاز است. آزمایش‌ها و اسکن‌هایی که برای تشخیص سرطان انجام می‌شود، اطلاعاتی در مورد مرحله سرطان می‌دهد.

• مرحله بندی TNM
  پزشکان از سیستم های مختلفی برای مرحله‌بندی سرطان چشم استفاده می‌کنند. یکی از این‌ها سیستم مرحله‌بندی TNM است و بسیار دقیق است. TNM مخفف تومور، گره، متاستاز است. مرحله گره و متاستاز معمولاً برای انواع مختلف یکسان است. اما مراحل تومور بسته به نوع سرطان چشم می‌تواند متفاوت باشد.
  T: اندازه تومور را توصیف می‌کند که در کدام قسمت از چشم قرار دارد و اینکه آیا به سایر نواحی چشم گسترش یافته است یا خیر.
  N: توصیف می‌کند که آیا سرطان به غدد لنفاوی گسترش یافته است یا خیر. غدد لنفاوی بخشی از سیستم لنفاوی هستند که به مبارزه با عفونت کمک می‌کنند.
  M: توصیف می‌کند که آیا سرطان به قسمت دیگری از بدن گسترش یافته است یا خیر.

• مرحله بندی برای انواع دیگر سرطان چشم

  اکثر انواع سرطان چشم از سیستم مرحله‌بندی TNM استفاده می‌کنند. اما مراحل TNM بسته به نوع آن کمی متفاوت است. به عنوان مثال، سیستم‌های مرحله بندی TNM مختلفی برای موارد زیر وجود دارد:

  ملانوم ملتحمه

  سرطان غده اشکی

  رتینوبلاستوما

  سرطان سلول سنگفرشی چشم

  تشخیص ملانوم چشم

عوامل خطر ابتلا به سرطان چشم

• چشم‌های رنگی: افرادی که چشم‌های آبی، خاکستری یا سبز دارند در مقایسه با افرادی که چشم‌های قهوه‌ای دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به ملانوم چشم هستند.
• پوست سفید یا رنگ پریده: ملانوم چشم بیشتر افراد سفید پوست را مبتلا می‌کند و در افرادی که پوست روشن دارند شایع‌تر است.
• خال‌های غیرمعمول: افرادی که خال‌های نامنظم یا رنگی غیرعادی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پوست ملانوما و ملانوم چشم هستند.
• بیش از حد قرار گرفتن در معرض نور خورشید: این عامل خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش می‌دهد و همچنین ممکن است یک عامل خطر برای ملانوم چشم باشد.
• افزایش سن: خطر ابتلا به ملانوم چشم نیز با افزایش سن افزایش می‌یابد و بیشتر موارد در افراد 50 ساله تشخیص داده می‌شود.

انواع درمان سرطان چشم

• پرتو درمانی: پرتودرمانی یکی از رایج‌ترین روش‌های درمانی سرطان چشم است.
• براکی‌تراپی: براکی‌تراپی یا پرتو درمانی داخلی، رایج‌ترین درمان برای ملانوم چشم است. براکی‌تراپی این امکان را برای پزشک فراهم می‌کند که دوز بالایی از اشعه به ناحیه خاصی از بدن تابیده شود. به همین خاطر، عوارض کمتری را به همراه دارد و طول دوره درمان نیز به مراتب کوتاه‌تر می‌باشد.
• پرتودرمانی خارجی: دستگاهی که هرگز بدن را لمس نمی‌کند و پرتو را به سمت تومور هدایت می‌‎کند. تکنیک‌ها شامل جراحی استریوتاکتیک است که دوزهای بالایی از تشعشع را در یک جلسه درمانی به سمت تومور هدایت می‌کند.
• عمل جراحی: جراحی یک گزینه درمانی رایج است، به ویژه برای تومورهای کوچکی که فراتر از کره چشم گسترش نیافته‌اند. انواع جراحی‌ها عبارتند از: ایریدکتومی، رزکسیون ترانس اسکلرال و خروج هسته چشم.
• لیزر درمانی: لیزر درمانی از گرما برای از بین بردن سرطان چشم استفاده می‌کند. رایج ترین نوع آن گرما درمانی از طریق مردمک (TTT) است. در طول این روش، نور مادون قرمز گرمای متمرکز را به تومور می‌رساند و سلول‌های سرطانی را از بین می‌برد.
• ایمونوتراپی: درمان‌های ایمونوتراپی به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا سلول‌های سرطانی را به طور موثرتری شناسایی و از بین ببرد. در موارد خاص، پزشکان از داروی ایمونوتراپی Tebentafusp برای درمان ملانوم Uveal استفاده می‌کنند. ایمونوتراپی یک درمان رایج برای سرطانی است که گسترش یافته یا جراحان نمی‌توانند با جراحی آن را از بین ببرند.
• درمان هدفمند: داروهای درمان هدفمند نقاط ضعف خاصی را در سلول‌های سرطانی هدف قرار می‌دهند و آن‌ها را از بین می‌برند. اگر سلول‌های سرطانی حاوی جهش ژن BRAF باشند، ممکن است واجد شرایط درمانی هدفمند باشند. در حال حاضر، این جهش در ملانوم‌های پوستی شایع٬تر است، اما این درمان ممکن است در افراد مبتلا به ملانوم چشم نیز مفید باشد.
• شیمی درمانی: شیمی درمانی یک درمان رایج برای سرطان چشم نیست، اما اگر سرطان به درمان‌های دیگر پاسخ ندهد پزشکان آن را توصیه می‌کنند.

نتیجه‌گیری

این بیماری از جمله بیماری‌های نادر چشمی است که بخش‌های مختلف چشم را درگیر می‌کند. سرطان چشم می‌تواند ناشی از رشد غیرطبیعی طیف وسیعی از سلول‌ها باشد، بنابراین انواع متفاوتی دارد. شایع‌ترین نوع آن شامل ملانوم یووه است که از وسط چشم و رتینوبلاستوما شروع می‌شود.

:Source
nhs.uk