9 فروردین 1403

عوارض ریتالین

ریتالین یک داروی موثر بر سیستم عصبی است که به عنوان اولین داروی مناسب برای درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی شناخته می شود. همچنین، در درمان بیماری هایی مانند افسردگی، بد خوابی، صدمات مغزی، سرطان، درد و اختلالات شناختی استفاده می شود. این ماده در سندرم بیش فعالی که حدود ۵ درصد جمعیت کودکان سن مدرسه به ویژه پسران را درگیر می کند، مؤثرترین دارو با کمترین عوارض جانبی به شمار می رود.

دز درمانی داروی ریتالین بر اساس تشخیص پزشک و تحمل فرد به صورت خوراکی تجویز می شود و در این صورت عوارض جانبی کمی در بعضی موارد دارد که شامل سردرد و معده درد است. با توجه به این که استفاده ی این دارو در دز بالا اثراتی شبیه مصرف بعضی مواد مخدر دارد، پتانسیل بالایی برای سوء مصرف دارد و ممکن است عوارض جدی ایجاد نماید.

تاريخچه ی استفاده از دارو

ریتالین یا متیل فنیدیت اولین بار در سال ۱۹۶4 ساخته شد و در سال ۱۹۵۶ به عنوان اختراع ثبت گردید. سپس به صورت آزمایشی در سال ۱۹۵۵ و پس از آن در سال ۱۹۵۷ در کلینیک ها مورد استفاده قرار گرفت. داروی ریتالین از طرف سازمان غذا و داروی آمریکا برای استفاده در کودکان مبتلا به بیش فعالی و مبتلایان به اختلالات خواب مورد تأیید قرار گرفت. ریتالین به عنوان اولین انتخاب برای بیش فعالی مطرح می باشد، اما در بعضی بیماری های دیگر نیز مورد استفاده قرار می گیرد. این ماده اغلب به شکل قرص و یا کپسول و گاهی به صورت تزریقی و به شکل پودر است. همچنین در کودکانی که مشکل تمرکز دارند و فعالیت زیاد دارند، تجویز می گردد. دز معمول آن به صورت خوراکی بین 10 تا 60 میلی گرم به صورت روزانه بر اساس سن و واکنش بیمار می باشد.

ریتالین اولین داروی مناسب برای درمان کودکان مبتلا به بیش فعالی

مکانیسم و اثرات فارماکولوژیک

متیل فنیدیت محرک دستگاه عصبی است و تا حدی اثرات فارماکولوژیک شبیه آمفتامین ها دارد. در نهایت منجر به آزادسازی و افزایش دوپامین در نورون های پس سیناپسی می شود.مکانیسم اثر ریتالین به آمفتامین و کوکائین شباهت دارد و در صورت استفاده ی زیاد از آن، گیرنده های دوپامین در استریاتوم مغز وابسته می شوند و نیاز به تکرار استفاده پیدا می کنند. از دیگر ویژگی های فارماکولوژیک ریتالین ان است که خیلی سریع از طریق گوارش جذب می شود و نیمه ی عمر آن حدود 7-2 ساعت می باشد.

عوارض جانبی مصرف ریتالین

ریتالین مانند آمفتالین باعث افزایش ضربان قلب می گردد. استفاده از دز بالای این دارو به ویژه از نوع تزریقی و یا استنشاقی، می تواند تاثیرات بدی روب بدن بگذارد و باعث ایست قلبی شود. نوع تزریقی این دارو کاملا محلول نیست و حاوی ذرات بسیار کوچکی می باشد که می توانند مسیر جریان خون را در عروق کوچک ببندند و صدمه ی جدی به ریه و یا چشم وارد کنند. اثرات کوتاه مدت ریتالین شامل افزایش ضربان قلب، پر فشاری خون، افزایش دمای بدن، گشادی مردمک ها، اختلال در الگوی خواب، توهم، تحریک پذیری و حساسیت، اثرات پانیک و سایکوزیس، تشنج و مرگ به دنبال استفاده از دز بالا می باشد.

اثرات دراز مدت استفاده از آن نیز عبارت از صدمه به عروق خونی قلب و مغز که به دنبال پر فشاری خون می تواند باعث سکته ی قلبی یا مغزی و مرگ شود، صدمه به کبد، کلیه و ریه، مشکلاتی در بافت بینی و حس بویایی به ویژه اگر استنشاقی مصرف شود، مشکلات تنفسی، بیماری های عفونی و آبسه در موارد استفاده ی تزریقی، کاهش وزن و بی اشتهایی، گیجی، وابستگی روانی به دارو، سایکوزیس و افسردگی است.

سوء مصرف ریتالین

شواهد کافی از مقالات و منابع تحقیقاتی درباره ی سوء مصرف داروی ریتالین به دست آمده است و این هشداری جهت اقشار مختلف به ویژه متخصصان بالینی می باشد . این دارو پتانسیل بالایی برای سوء مصرف دارد. ریتالین مانند آمفتامین ها می تواند هوشیاری و تمرکز را افزایش دهد. بسیاری از دانش آموزان، دانشجویان و متخصصان برای افزایش تمرکز از ریتالین استفاده می کنند. به نظر می رسد که مصرف آن به دانشجویان کمک می کند تا راحت تر مطالعه نمایند و احساس خوبی داشته باشند. وقتی این دارو ازطریق بینی مصرف شود (استنشاقی)، تاثیرات مشابه کوکائین دارد؛ یعنی آزادسازی سریع دوپامین در سیناپس ها اتفاق می افتد که این منجر به ایجاد سرخوشی سریع می شود. بنابراین، تصویر کلینیکی سوء مصرف این ماده به کوکائین شباهت بسیاری دارد.

ریتالین در طبقه ی داروهای با احتمال سوء مصرف بالا است و می تواند منجر به وابسنگی سایکولوژیک و جسمی شدیدی شود. اگر چه چنین داروهایی که در درمان بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند، باید تحت نظارت دقیق باشند. مطالعات نشان دادند که بی توجهی به امکان سوء مصرف این ماده، منجر به افزایش تقاضای ریتالین در ردهی مستی مدارس می شود. هیچ کودکی فکر نمی کند که این دارو با سایر درمان های بیش فعالی می تواند منجر به سوء مصرف شود، اما با این وجود، 16 درصد این کودکان بیان کردند که از آنان تقاضا شده است داروهای محرک را بفروشند و یا معامله کنند. سوء مصرف در میان اعضای خانواده نیز گزارش می شود.

عوارض ناشی از سوء مصرف ریتالین

ریتالین بهترین دارو برای کودکان مبتلا به بیش فعالی و جزء بهترین داروها در آسیب ها و ضایعات مغزی است که بازگشت حواس را تسریع می کند. در بررسی های تصویربرداری با MRI مشخص شده است که پس از مدتی استفاده از ریتالین در کودکان مبتلا به بیش فعالی ساختمان قسمت هایی از مغز مانند ماهی سفید، قشر سینگولی و تالاموس به حالت طبیعی برمی گردد. اما سوء مصرف آن می تواند عوارض ناپایدار یا حتی پایداری را در مغز ایجاد کند. نتایج مطالعات حیوانی عنوان کردند که متیل فنیدیت منجر به افزایش استرس اکسیداتیو در مغز مدل حیوانی می شود. درمان حاد و مزمن با این دارو در بسیاری از ساختار های مغزی، متابولیسم انرژی را تغییر می دهد.

در ادامه:

سوء مصرف مثيل فنیدیت منجر به علایمی همچون مسمومیت، مشابه موارد استفاده از دز بالای سایر محرک های سیستم اعصاب مرکزی می شود. تصویر کلینیکی مسمومیت با این محرک ها طیف وسیعی شامل نشانه های اسکیزوفرنی، حالاتی شبیه مانیک، سایکوز، افسردگی (به ویژه در موقع قطع مصرف) و انواع مختلفی از حالات هیجانی از جمله حالت پانیک و وحشت می باشد. علایم حرکتی و رفتاری مصرف با دز بالا می تواند شامل دندان قروچه، لمس مكرر و یا گیجی در بینایی، رفتارهای غیر هدفمند، وسواس عملی، رفتارهای تکرار شونده و تهاجم باشد.

از جمله علایم سایکوتیک در بالا می توان به توهم، پندار بیهوده یا پارانويا، گیجی، اعمال غیر هدفمند و سست باوری اشاره نمود. در مواردی نیز توهم شنوایی و گاهی توهم بینایی و اجتماع گریزی و افسردگی بروز می کند. در کل، عوارض سایکوتیک وقتی بروز می کند که سوء مصرف به صورت مزمن باشد، اما در برخی موارد در صورت مصرف حاد نیز علایم بروز می کند. این علایم روانی و جسمی در طول یک بازه ی زمانی از ساعت ها تا هفته ها برطرف می شود.

دز لازم برای ایجاد اختلالات حرکتی و روانی ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. بعضی از سوء مصرف کنندگان ممکن است عوارض تصاعدی را پس از چندین دز محرک شاهد باشند. برخی با دزهای کوچک هم عوارض شدیدی نشان می دهند.

منبع: https://new.sid.ir/fa

کاتبی امیر رضا، کاتبی یاسمینا، شعبانی روناک، علیزاده اکرم. رفیعی مانی، سلیمانی منصوره، ریتالین و عوارض ناشی از سوء مصرف آن. مجله دانشکده پزشکی اصفهان ۱۳۹۶

دیدگاه ها

دیدگاه ها

Negin

بسیار عالی

پاسخ
fpadmin

ممنون از توجهتون

پاسخ

دیدگاه شما

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.