فیبریلاسیون دهلیزی چیست؟ 

به طور معمول در یک انسان بالغ فواصل بخش های مختلف نوار قلب منظم بوده و این نشانه ضربان قلب منظم می باشد. به هم ریختگی ریتم ضربان و نامنظم شدن آن میتواند دلایل مختلفی داشته باشد یکی از آن ها فیبریلاسیون دهلیزی بوده که شایع‌ترین نوع آریتمی قلبی است که در آن، تحریک الکتریکی قلب، مسیر مشخصی را در قلب طی نمی‌کند. فیبریلاسیون دهلیزی زمانی رخ می‌دهد که در دهلیزها موج الکتریکی تحریکی قلب جهت مشخصی نداشته باشد یعنی سلول‌های عضلانی دهلیز به صورت نامنظم تحریک و منقبض می‌شوند.

در نتیجه انقباض منظم دهلیز وجود ندارد و دهلیزها نمی‌توانند خون را به صورت کامل به بطن‌ها پمپ کنند، و نیز ضربان‌های بطن از دهلیز پیروی نکرده و بطن بدون نظم طبیعی و بدون پیروی از دهلیز، منقبض می‌شود. آریتمی قلبی به معنی غیرطبیعی بودن و نامنظم بودن ریتم قلب است. در حالت طبیعی ریتم قلب از گره سینوسی آغاز شده و پس از انتقال به گره دهلیزی-بطنی در بطن‌ها منتشر می‌شود. در نتیجه ی این نحوه هدایت تحریک الکتریکی، ابتدا دهلیز و با فاصله کمی بطن‌ها منقبض می‌شوند و همچنین ابتدا عضلات دهلیزها شل شده و سپس بطن‌ها شل می‌شوند.

بیماران اغلب افراد مسن هستند که بیماری‌های دیگری نیز دارند. معمولاً فیبریلاسیون دهلیزی (AF) به خودی خود جان بیمار را به خطر نمی‌اندازد، بلکه باعث پیدایش سایر مشکلات می‌گردد. این مشکلات عبارتند از احساس خستگی مزمن، نارسایی احتقانی قلب و مهمتر از همه سکته مغزی می‌باشد.

تشخیص

بررسی نوار قلب (الکتروکاردیوگرام) که نحوه حرکت موج تحریک الکتریکی در قلب را نشان می‌دهد بهترین و آسان‌ترین روش تشخیص است. نوار قلب در فیبریلاسیون دهلیزی فاقد موج تحریک الکتریکی دهلیز (P) می‌باشد.

این بیماری شایع‌ترین تاکی‌کاردی با کمپلکس QRS باریک است.

علائم

برخی از افراد مبتلا به فیبریلاسیون دهلیزی هیچ علامتی را متوجه نمی شوند. کسانی که علائم فیبریلاسیون دهلیزی دارند ممکن است علائم و نشانه هایی مانند:

• احساس تند تپش قلب
• درد قفسه سینه
• سرگیجه
• خستگی
• سبکی سر
• کاهش توانایی ورزش کردن
• تنگی نفس
• ضعف

فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است به شرح زیر باشد:

گاه به گاه علائم این بیماری می آیند و از بین می روند و معمولاً چند دقیقه تا چند ساعت طول می کشند. گاهی اوقات علائم به مدت یک هفته رخ می دهد و ممکن است به طور مکرر رخ دهد. همچنین این علائم ممکن است خود به خود از بین بروند. اگر فردی علائم داشته باشد، ممکن است از کاردیوورژن یا درمان با دارو برای بازیابی و حفظ ریتم طبیعی قلب استفاده شود.

علل فیبریلاسیون دهلیزی

برای درک علل A-fib، ممکن است دانستن نحوه ضربان قلب به طور معمول مفید باشد. قلب معمولی دارای چهار حفره است – دو حفره فوقانی (دهلیز) و دو حفره پایین (بطن). در قسمت بالای سمت راست قلب (دهلیز راست) گروهی از سلول ها به نام گره سینوسی وجود دارد. گره سینوسی ضربان ساز طبیعی قلب است. سیگنالی را تولید می کند که هر ضربان قلب را شروع می کند.

در یک ریتم منظم قلب:

• سیگنال از گره سینوسی از طریق دو حفره فوقانی قلب (دهلیزها) عبور می کند.
• سیگنال از مسیری بین اتاقک فوقانی و تحتانی به نام گره دهلیزی بطنی (AV) عبور می کند.
• حرکت سیگنال باعث می شود که قلب شما منقبض شود و خون را به قلب و بدن شما ارسال کند.

در فیبریلاسیون دهلیزی، سیگنال ها در حفره های فوقانی قلب آشفته هستند. گره AV با سیگنال هایی بمباران می شود که سعی می کنند به اتاقک های پایینی قلب (بطن ها) برسند. این باعث ریتم سریع و نامنظم قلب می شود. ضربان قلب در فیبریلاسیون دهلیزی ممکن است از 100 تا 175 ضربه در دقیقه متغیر باشد. محدوده طبیعی ضربان قلب 60 تا 100 ضربه در دقیقه است.

مشکلات در ساختار قلب شایع ترین علت فیبریلاسیون دهلیزی است. علل احتمالی فیبریلاسیون دهلیزی عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر
• حمله قلبی
• نقص قلبی که با آن متولد شده اید (نقص مادرزادی قلب)
• مشکلات دریچه قلب
• فشار خون بالا
• بیماری های ریوی
• استرس فیزیکی ناشی از جراحی، ذات الریه یا سایر بیماری ها
• جراحی قلب
• مشکل در ضربان ساز طبیعی قلب (سندرم سینوس بیمار)
• آپنه خواب
• بیماری های تیروئید مانند پرکاری تیروئید و عدم تعادل های متابولیک
• استفاده از محرک ها، از جمله برخی داروها، کافئین، تنباکو و الکل
• عفونت های ویروسی

برخی از افرادی که فیبریلاسیون دهلیزی دارند هیچ مشکل قلبی یا آسیب قلبی شناخته شده ای ندارند.

درمان

درمان با داروهای آنتی آریتمیک قلبی است. اغلب از بتابلوکرها مانند پروپرانولول یا بلوک کننده‌های کانال کلسیم مانند وراپامیل و غیره استفاده می‌شود، اگر شرایط همودینامیک بیمار پایدار است نیاز به اقدام تهاجمی ویژه‌ای نیست.

مواردی که می توانند خطر فیبریلاسیون دهلیزی (A-fib) را افزایش دهند عبارتند از:

• سن: هر چه سن فرد بالاتر باشد، خطر ابتلا به فیبریلاسیون دهلیزی بیشتر است.
• بیماری قلبی: هر فردی که بیماری قلبی دارد – مانند مشکلات دریچه قلب، بیماری مادرزادی قلب، نارسایی احتقانی قلب، بیماری عروق کرونر، یا سابقه حمله قلبی یا جراحی قلب – در معرض افزایش خطر فیبریلاسیون دهلیزی است.
• فشار خون بالا: داشتن فشار خون بالا، به خصوص اگر با تغییر شیوه زندگی یا داروها به خوبی کنترل نشود، می تواند خطر را افزایش دهد.
• بیماری تیرویید: در برخی افراد، مشکلات تیروئید ممکن است باعث مشکلات ریتم قلب (آریتمی)، از جمله فیبریلاسیون دهلیزی شود.
• سایر شرایط: افراد مبتلا به برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت، سندرم متابولیک، بیماری مزمن کلیوی، بیماری ریوی یا آپنه خواب در معرض افزایش خطر فیبریلاسیون دهلیزی هستند.
• نوشیدن الکل: برای برخی از افراد، نوشیدن الکل می تواند باعث ایجاد یک دوره فیبریلاسیون دهلیزی شود. زیاده روی در الکل خطر را بیشتر می کند.
• چاقی: افرادی که چاقی دارند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند.
• سابقه خانوادگی: افزایش خطر فیبریلاسیون دهلیزی در برخی خانواده ها رخ می دهد.

عوارض فیبریلاسیون دهلیزی

لخته شدن خون یکی از عوارض خطرناک فیبریلاسیون دهلیزی است که می تواند منجر به سکته شود. در این بیماری، ریتم بی نظم قلب می تواند باعث جمع شدن خون در اتاق های فوقانی قلب (دهلیزها) و تشکیل لخته شود. اگر لخته خون در اتاق فوقانی چپ (دهلیز چپ) از ناحیه قلب جدا شود، می تواند به مغز رفته و باعث سکته شود. خطر سکته مغزی ناشی از فیبریلاسیون دهلیزی با افزایش سن افزایش می یابد. سایر شرایط نیز ممکن است خطر سکته مغزی ناشی از A-fib را افزایش دهند، از جمله:

• فشار خون بالا
• دیابت
• نارسایی قلبی
• برخی از بیماری های دریچه ای قلب

رقیق کننده های خون معمولا برای جلوگیری از لخته شدن خون و سکته در افراد مبتلا به این بیماری تجویز می شود.

انتخاب سبک زندگی سالم می تواند خطر بیماری قلبی را کاهش دهد و ممکن است از فیبریلاسیون دهلیزی جلوگیری کند. در اینجا چند نکته اساسی برای سلامت قلب نوشته ایم:

• یک رژیم غذایی مغذی داشته باشید
• به طور منظم ورزش کنید و وزن مناسب خود را حفظ کنید
• سیگار نکش
• از الکل و کافئین خودداری کنید یا آن را محدود کنید
• استرس را مدیریت کنید، زیرا استرس و عصبانیت شدید می تواند باعث مشکلات ریتم قلب شود.