سرطان مغز چیست؟ | انواع تومور مغزی و درمان و علائم آن

مغز از بخش‌های اصلی و حیاتی بدن است و هر مشکلی در آن ایجاد شود می‌تواند تاثیرات همیشگی بر زندگی بگذارد. آناتومی مغز بسیار پیچیده است و بخش‌های مختلفی مسئول عملکردهای مختلف سیستم عصبی هستند. سرطان مغز یکی از انواع سرطان است که اثرات منفی بر مغز می‌گذارد. تومور مغزی یا سرطان مغز رشد سلول‌های غیرطبیعی در مغز است که می‌توانند در هر قسمت از مغز یا جمجمه ایجاد شوند.

سرطان مغز (تومور مغزی)

سرطان مغزی به انگلیسی BRAIN TUMOR است و یکی از انواع سرطان و بیماری‌های مغزی است که در آن سلول‌های سرطانی (سلول‌های بدخیم) در بافت مغز به وجود می‌آیند. رشد سلول‌های سرطانی باعث ایجاد توده‌ی بافت سرطانی (تومور) در مغز می‌شود که عملکردهای مغز مانند کنترل عضلانی، احساس، حافظه و سایر ویژگی‌های طبیعی بدن را مختل می‌کند.
تومورهای مغزی می‌توانند بدخیم (سرطانی) یا خوش خیم (غیر سرطانی) باشند و بر کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارند. اما چه سرطانی باشند چه نباشند، اگر تومورهای مغزی به اندازه کافی بزرگ شوند که بر بافت‌های اطراف فشار بیاورند، می‌توانند بر عملکرد مغز تأثیر بگذارند.

علائم سرطان مغز

• سردرد: حدود نیمی از افراد مبتلا به سرطان مغز دچار سردرد می‌شوند. خود تومور درد ایجاد نمی‌کند. اما همانطور که رشد می‌کند، می‌تواند بر اعصاب و رگ‌های خونی مغز فشار بیاورد. سردردها اغلب در صبح بدتر شوند.
• ضعف: این وضعیت ممکن است به علت وجود خود تومور، درمان آن، یا دیگر داروها نظیر داروهای ضد‌ صرع (که برای درمان تشنج‌ها به کار می‌روند) ایجاد شود.
• مسائل مربوط به تعادل: مخچه مسئولیت هماهنگی و تعادل بدن را برعهده دارد. یک تومور در مخچه می‌تواند تعادل بدن را از بین ببرد.
• تشنج: اغلب تشنج‌ها هنگامی رخ می‌دهند که تومور در قسمت مرکزی مغز قرار گرفته است. علاوه بر این، تشنج‌ها زمانی که سیگنال‌های الکتریکی باعث تداخل بین سلول‌های عصبی می‌شوند، اتفاق می‌افتد. تشنج‌ها همچنین می‌توانند باعث ایجاد اسپاسم بر روی برخی عضلات شوند و یا برخی از اعصاب خاص را تحت تأثیر قرار دهند.
• تغییرات در تمرکز، حافظه، توجه یا هوشیاری: تومورها بسته به محل آن‌ها می‌توانند به حافظه کوتاه مدت و بلند مدت آسیب بزنند. شیمی درمانی و سایر درمان‌ها نیز بر تمرکز تأثیر می‌گذارد.
• حالت تهوع و استفراغ: اگر تومور به نواحی خاصی از مغز فشار بیاورد، می‌تواند معده را بیمار کند. درمان‌های سرطان مانند پرتودرمانی و شیمی‌درمانی نیز باعث تهوع و استفراغ می‌شوند.
• مشکلات بینایی: ناحیه‌ای از مغز به نام لوب اکسیپیتال، تصاویری را که چشمان شما می‌بیند پردازش می‌کند. تومور در این قسمت از مغز می‌تواند بینایی را تحت تاثیر قرار دهد. تاری دید، دوبینی و لکه‌های شناور همگی می‌توانند نشانه‌های تومور مغزی باشند.
• مشکلات گفتار و زبان: سرطان مغز می‌تواند بخش‌هایی از مغز را که به صحبت کردن و پردازش زبان کمک می‌کند، تحت تاثیر قرار دهد. فرد بیمار ممکن است برای یافتن کلمات مناسب مشکل داشته باشد یا هنگام توصیف اشیاء، کلمات را با هم مخلوط کند.
• تغییرات تدریجی در ظرفیت فکری یا واکنش عاطفی: بیش از نیمی از افراد مبتلا به سرطان مغز تغییرات شخصیتی یا خلقی دارند. آن‌ها بیشتر از حد معمول احساس عصبانیت، گوشه‌گیری، اضطراب یا تحریک‌پذیری می‌کنند. برخی از این تغییرات ممکن است بخشی از پاسخ فرد به تشخیص و درمان سرطان باشد. برخی دیگر از زمانی شروع می‌شوند که تومور به مناطقی از مغز رشد کند که خلق و خو و احساسات را کنترل می‌کند.

علائم شدید و جدی سرطان مغز

• استفراغ مداوم و بی دلیل
• دوبینی یا تاری دید ناگهانی به خصوص در یک طرف سر
• الگوی جدید سردرد
• بی حالی یا افزایش خواب آلودگی
• تشنج های جدید

بیشتر بخوانید: سرطان چشم چیست؟

انواع سرطان مغز

• تومورهای مغزی اولیه از مغز شروع می‌شوند و تمایل دارند در آنجا باقی بمانند.
• تومورهای ثانویه مغزی شایع‌ترند. این سرطان‌ها از جای دیگری از بدن شما شروع می‌شوند و به مغز می‌روند. سرطان های ریه، کلیه، روده بزرگ و پوست از شایع ترین سرطان هایی هستند که به مغز سرایت می‌کنند.

سرطان های اولیه مغز

برخی از سرطان های مغز زمانی اتفاق می‌افتند که یک نوع سلول از ویژگی‌های طبیعی خود تغییر کند. پس از تبدیل شدن، سلول‌ها به روش‌های غیر طبیعی تکثیر می‌شوند. همانطور که این سلول‌های غیر طبیعی رشد می‌کنند، به یک توده یا تومور تبدیل می‌شوند. تومورهای مغزی که به وجود می‌آیند، تومورهای اولیه مغز نامیده می‌شوند زیرا از مغز شروع می‌شوند.
شایع ترین تومورهای اولیه مغز عبارتند از: گلیوما، مننژیوم، آدنوم هیپوفیز، شوانوم دهلیزی و تومورهای عصبی اکتودرم اولیه (مدولوبلاستوما). اصطلاح گلیوما شامل گلیوبلاستوما، آستروسیتوم، اولیگودندروگلیوما و اپاندیموم می‌باشد.

• آستروسیتوم: معمولاً در بزرگترین بخش مغز تشکیل می‌شوند و معمولاً در سراسر مغز پخش می‌شوند و با بافت‌های دیگر ترکیب می‌شوند. آستروسیتوم‌ها اغلب باعث تشنج یا تغییر در رفتار می‌شوند.
• مننژیوم: این‌ها شایع‌ترین تومورهای مغزی اولیه در بزرگسالان هستند و اغلب در دهه 70 یا 80 زندگی رخ می‌دهند. آن‌‌ها از مننژها، پوشش داخلی مغز شروع می‌شوند و می‌توانند درجه 1، 2 یا 3 باشند. آن‌ها اغلب خوش خیم هستند و به کندی رشد می‌کنند.
• الیگودندروگلیوما: این‌ها در سلول‌هایی تشکیل می‌شوند که پوششی را ایجاد می‌کنند که از اعصاب محافظت می‌کند. معمولاً به آرامی رشد می‌کنند و پخش نمی‌شوند.
• اپاندیموم: این سرطان نادر در مغز یا نخاع شکل می‌گیرد. اپاندیموم‌ها اگر به سرعت در حال رشد باشند، اپندیموم آناپلاستیک نامیده می‌شوند. این تومورها در امتداد CSF گسترش می‌یابند اما به بافت طبیعی مغز گسترش نمی‌یابند. تقریبا نیمی از اپاندیموم‌ها در کودکان زیر 3 سال تشخیص داده می‌شوند، اما می‌توانند بزرگسالان را نیز درگیر کنند.
• گلیوماهای مختلط: این دسته از انواع سرطان مغز از بیش از یک نوع سلول تشکیل شده‌اند. آن‌ها می‌توانند شامل الیگودندروسیت‌ها، آستروسیت‌ها و سلول‌های اپاندیمی باشند.
• تومورهای گلیال و عصبی مخلوط: این سلول‌ها از سلول‌های گلیال و سلول‌های عصبی تشکیل شده‌اند. آن‌ها تمایل دارند بر کودکان و بزرگسالان جوان تأثیر بگذارند و شامل گانگلیوگلیوما، زانتوآستروسیتومای پلئومورفیک و یک تومور نوروپی تلیال دیسمبری پلاستیک هستند.
• تومورهای نورواکتودرمال اولیه (PNETS): در کودکان شایع‌تر هستند، اما می‌توانند بزرگسالان را نیز درگیر کنند. آن‌ها از سلول‌های عصبی مرکزی نابالغ به نام سلول‌های نورواکتودرم شروع می‌شوند. شایع ترین PNET مدولوبلاستوما است که از مخچه شروع می‌شود. PNETS دیگر شامل پینئوبلاستوم است که از غده صنوبری شروع می‌شود. نوروبلاستوم‌ها از مغز یا نخاع شروع می‌شوند.

درجات تومورهای مغزی

تومورها بر اساس طبیعی یا غیرطبیعی بودن سلول‌ها درجه‌بندی می‌شوند. با توجه به نمای میکروسکوپی سلول‌ها، تومورها درجه‌بندی می‌شوند که میزان رشد سلول‌ها را مشخص می‌کند. درجه‌بندی ایده‌ای درباره سرعت رشد و گسترش تومور می دهد.

درجه 1:سلول‌ها تقریباً طبیعی به نظر می‌رسند و به کندی رشد می‌کنند.

درجه 2: سلول‌ها کمی غیرطبیعی به نظر می‌رسند و به کندی رشد می‌کنند. تومور ممکن است به بافت مجاور گسترش یابد و تهدید کننده زندگی باشد.

درجه 3: سلول‌ها غیرعادی به نظر می‌رسند. سلول‌های غیر طبیعی به طور فعال در حال رشد هستند و ظاهر غیرطبیعی (آناپلاستیک) دارند.

درجه 4: بافت بدخیم است و سلول‌هایی دارد که بسیار غیرطبیعی هستند و سرعت رشد بسیار بالایی دارند.

علت سرطان مغز

علت دقیق اکثر سرطان های مغز ناشناخته است. اما عوامل ژنتیکی، سموم مختلف محیطی، تشعشعات، اچ آی وی و سیگار کشیدن همگی با سرطان های مغز مرتبط هستند.

تشخیص سرطان مغز

پزشک با پرسیدن سوالات و انجام یک معاینه فیزیکی شروع می‌کند تا ببیند آیا در مغز یا ساقه مغز مشکلی وجود دارد یا خیر. همچنین ممکن است سی‌تی‌اسکن مغز را نیز انجام دهند. معمولاً پزشک مایعی رنگی را به جریان خون تزریق می‌کند تا مشکلات موجود در اسکن را برجسته کند. اگر پزشک احتمال بدهد که تومور در ناحیه‌ای وجود دارد، با اسکن MRI پیگیری می‌کند. همچنین ممکن است آزمایش‌های معمول آزمایشگاهی را برای بررسی سایر مشکلات پزشکی انجام دهد که شامل تجزیه و تحلیل خون، الکترولیت‌ها و آزمایشات عملکرد کبد است.

درمان تومور مغزی

رایج‌ترین درمان برای تومورهای مغزی جراحی است. روش‌های جراحی رایج برای برداشتن تومور مغزی شامل کرانیوتومی، نورواندوسکوپی و لیزر درمانی است. شیمی درمانی و پرتودرمانی را نیز می‌توان برای درمان سرطان مغز استفاده کرد. راه‌های درمان تومور مغزی شامل موارد زیر است:

• جراحی تومور مغزی
• تکنیک های جراحی کمتر تهاجمی (عمل تومور مغز از راه بینی)
• پرتودرمانی
• رادیوتراپی تومور مغزی استرئوتاکتیک (Stereotactic)
• شیمی درمانی تومور مغزی
• درمان دارویی و درمان تومور مغزی با قرص
• درمان سرطان مغز با سلول های بنیادی
• ژن درمانی تومور مغزی
• درمان سرطان مغز با طب سنتی

نتیجه‌گیری

به تجمع غیرعادی سلول در مغز تومور مغزی گفته می‌شود. تومور مغزی به دو دسته‌ی اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. علائم تومور مغز به اندازه و محل تومور بستگی دارد. برای تشخیص تومور مغز ابتدا معاینه‌ی فیزیکی انجام می‌شود و سابقه‌ی پزشکی بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سوالات متداول

تفاوت تومور با ضایعه مغزی چیست؟

تومور مغزی نوع خاصی از ضایعات مغزی است. ضایعه هر ناحیه از بافت آسیب دیده را توصیف می‌کند. همه تومورها ضایعه هستند، اما همه ضایعات تومور نیستند. سایر ضایعات مغزی می‌تواند در اثر سکته مغزی، آسیب، آنسفالیت و ناهنجاری شریانی وریدی ایجاد شود.

سرطان چگونه بر مغز تأثیر می گذارد؟

مغز مسئول تمام کارهایی است که بدن انجام می‌دهد، از جمله: بینایی، شنوایی، گفتار و حرکت. همانطور که سرطان مغز رشد می‌کند، به مناطقی که این موارد را کنترل می‌کنند فشار می‌آورد و به آن آسیب می‌رساند. این می‌تواند منجر به عوارضی مانند سردرد، تشنج، کاهش بینایی و شنوایی و مشکلات تعادل شود.

چه چیزی باعث تومور مغز میشود؟

عوامل ژنتیکی، مواجهه با سموم زیست محیطی، افزایش سن، قرار‌گرفتن در معرض اشعه‌، ضعف سیستم ایمنی، عفونت HIV و سیگار کشیدن.

طول عمر بیماران تومور مغزی چقدر است؟

احتمال درمان این بیماری با توجه‌ به نوع سرطان متفاوت است. برخی از انواع تومور مانند مننژیوم، اپاندیموم آناپلاستیک و الیگودندرگلیوما در بیشتر مواقع قابل‌ درمان هستند. اما برخی دیگر متأسفانه کمتر به درمان پاسخ می‌دهند.

تومور مغزی در کودکان قابل درمان است؟

بله، درمان‌های اصلی تومورهای مغزی کودکان، جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی است.

 

:Source
webmd