خشکی چشم چیست؟ + برای خشکی چشم چه باید کرد؟

معمولا همگی ما حس خشکی چشم را تجربه کرده‌ایم. سندرم خشکی چشم می‌تواند در هر سنی و در افرادی که از نظر بیماری‌های دیگر سالم هستند، اتفاق بیفتد. خشکی چشم آزاردهنده است و روی توانایی شما برای کار و معاشرت تاثیر می‌گذارد. به همین دلیل، باید برای درمان آن از پزشک کمک بگیرید.

خشکی چشم چیست؟

سندرم خشکی چشم (Dry Eye Syndrome (DES را که آن را نآنکراتوکنژنکتیویت سیکا نیز می‌نامند، اخیراً آن را سندرم اختلال عملکرد لایه اشکی Dysfunctional tear syndrome نامگذاری کرده‌اند. خشکی چشم زمانی اتفاق می‌افتد که چشم‌ها به اندازه کافی اشک تولید نمی‌کنند یا زمانی که غدد اشکی به درستی عمل نمی‌کنند.
خشکی چشم از جمله انواع بیماری های چشم است و سالانه میلیون‌ها نفر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. خبر خوب این است که اگر افراد به خشکی چشم دچار شوند، کارهای زیادی وجود دارد که می‌توانند برای حفظ سلامت چشمان خود انجام دهند. خشکی چشم تاثیر قابل توجهی بر عملکرد بینایی، فعالیت‌های روزمره اجتماعی و فیزیکی، همچنین کارآیی فرد در محیط کار و کیفت زندگی وی می‌گذارد.

شایع ترین علل خشکی چشم

دو علت اصلی در ابتلا به خشکی چشم وجـود دارد:

• کاهش تولید اشک (Aqueous Deficient)
• افـزایش تبخیـر اشـک (Evaporative)
  کاهش تولید اشک، به دو نوع شوگرن و غیـر شوگرن تقسیم می‌شود. سندرم شوگرن اولیه یک اختلال خودایمن است که در آن غدد اشکی و بزاقی توسط سلول‌های T فعـال انفیلتـره می‌شوند و باعث ایجاد خشکی چشم و خشکی دهان می‌گردد. سندرم شوگرن ثانویه، همراه با سایر بیماری‌های خودایمنی ماننـد آرتریت روماتویید یا لوپوس ارتیماتو سیستمیک مطـرح مـی‌شـود. DES کمبود اشک غیر شوگرن ، از اختلال عملکرد غدد اشکی به علل دیگر ، انسداد مجرای اشکی و یا به علت کاهش ترشح واکنشی اشک ناشی می‌شود.

نشانه های خشکی چشم می‌تواند متنوع باشد. بیماری که دچار سندروم خشکی چشم است می‌تواند علائم متنوعی از چشم خشک را تجربه کند از جمله:

• قرمزی چشم
• احساس سوزش، خشکی، وجود شن و زخم در چشم
• مواد چسبناک داخل یا اطراف چشم
• احساس درد در ناحیه چشم
• دوبینی
• حساسیت چشم به دود یا باد
• خستگی چشم بعد از مطالعه
• تاری دید به خصوص در انتهای روز
• حساسیت به نور
• ناراحتی هنگام استفاده از لنز
• چسبیدن پلک‌ها به هم هنگام بیدار شدن

شیوع خشکی چشم

شیوع خشکی چشم از کم تر ۰/۱ درصد تا ۳۳ درصد گزارش می‌شود. علت این اختلاف زیاد ممکن است تا حدودی به علت متفاوت بودن جمعیت‌های مورد مطالعه و نیز تعاریف مختلف از DES باشد. در مجموع بررسی‌های مختلف نشان می‌دهند که شیوع خشک شدن چشم بالینی بین ۰/۴ تا ۰/۵ درصد بوده و در زنان و افراد مسن شایع‌تر است.

دلایل خشکی چشم

سـن بـالا و جنس مونث از دلایل خشکی چشم می‌باشند . سایر علل عبارتند از:

• شرایط آب و هوایی: رطوبت کم هوا ، درجه حرارت بالا ، وجود باد و سرعت بالای جریان هوا که باعث افزایش تبخیر می‌شـود . آلودگی هوا و کیفیت بد هـوا (دود سیگار و دخانیات) ممكـن است باعث بدتر شدن علائم خشکی چشم شود.
• عوامل شغلی: کار با میکروسکوپ یا کامپیوتر، باعث کاهش دفعـات پلک زدن و در نتیجه افزایش تبخیر می‌شوند . نگاه کردن به سمت بالا و یا حتی به حالت افقی (استفاده از کامپیوتر) ، باعث می‌شود شکاف پلکی عریض‌تر و سطح بیشتری از چشم در معرض خطر قرار بگیرد.
• عوامل تغذیه‌ای: رژیم‌های غذایی که میزان اسیدهای چرب امگا ۳ کمی دارند و یا نسبت امگا 6 ممکن است در ایجاد خشکی چشم موثر باشند. کمبود ویتامین A نیز احتمال بروز DES را افزایش می‌دهد.
• وضعیت هورمـونی: آندروژن‌ها در تنظیم عملکـرد غـدد میبومین نقش دارند. لذا کمبود آندروژن می‌تواند باعث ایجـاد اختلال غدد میبومین شود . آندروژن‌ها بر ساختمان و عملکرد غدد اشکی نیز تاثیر می‌گذارند . در زنانی که سندرم شوگرن دارند، کمبود آندروژن نشان داده شده است. کمبود آندروژن همچنین ممکن است در بروز DES در افراد مسن نقش داشته باشد.
• داروهای سیستمیک: داروهایی که ممکن است در بروز DES نقـش داشـته باشـند عبارتند از: داروهای با خاصیت آنتی‌کولینرژیک (مثل آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد اسپاسم، داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای، دیفنوکسیلات/آتروپین)، بتابلوکرها، دیورتیک‌ها، ایزوترتینویین سیستمیک، آمیودارون و ترفرون
• داروهای چشمی موضعی: استفاده مکرر (بیش از 4 بار در روز) از قطره‌های چشمی دارای مواد نگهدارنده مثـل داروهای ضد گلوکوم و اشک مصنوعی ، ممکن است باعث ایجـاد DES شود . 
• جراحی رفراکتیو: جراحی لیزیک، باعـث از بین رفتن اعصاب سطح قرنیه و کاهش ترشح اشک می‌شـود. بنابراین خشکی چشم یکی از عوارض شایع لیزیک بوده که در بعضی موارد ممکن است طولانی شود.
• بیماری پارکینسون: در این بیماری به طور شایع میزان پلک زدن کاهش می‌یابد که خود باعث افزایش تبخیر اشک می‌شود. بيماري ديابت، بيماری‌های خودايمنی، هپاتيت C، عفونت، درمان با اشعه و پيوند مغز استخوان، مي‌توانند بـا افزايش احتمال DES همراه باشند.

راه های پیشگیری از خشک شدن چشم

• در معرض باد محیط، سشوار، بخاری و کولر قرار نگیرید.
• محیط خانه را مرطوب کنید.
• از عینک آفتابی استفاده کنید.
• به چشم‌ها استراحت بدهید.
• سیگار را ترک کنید و از دود سیگار دور بمانید.
• به طور مرتب از اشک مصنوعی استفاده کنید.

تشخیص خشکی چشم چگونه انجام می شود؟

آزمایش‌ها و روش‌هایی که ممکن است برای تعیین علت خشکی چشم مورد استفاده قرار گیرند؛ عبارتند از:

• معاینه جامع چشم : این معاینه چشم شامل یک تاریخچه کامل از سلامت کلی چشم می شود و می‌تواند به متخصص مراقبت از چشم کمک کند تا علت خشکی چشم را تشخیص دهد.
• تستی برای اندازه گیری حجم اشک: متخصص مراقبت از چشم شما ممکن است تولید اشک شما را با استفاده از تست اشک Schirmer اندازه گیری کند. در این آزمایش، نوارهای کاغذ لکه‎‌دار زیر پلک پایین قرار می‌گیرد.
• آزمایشی برای تعیین کیفیت اشک: این تست برای تعیین وضعیت خیسی سطح چشم مورد استفاده قرار می‌گیرد.

درمان خشکی چشم

• استفاده از lubricant
• روش جراحی بستن مجرای اشکی
• استفاده از light therapy و ماساژ پلک جهت ترشح غدد اشکی
• افزایش رطوبت محیط
• مصرف دارو‌هایی همانند قرص، ژل و قطره‌های تحریک کننده تولید اشک
• مصرف مواد غذایی و خوراکی‌هایی که حاوی اسیدهای چرب امگا ۳ هستند.
• استفاده از داروهای کنترل کننده التهاب قرنیه نیز مانع ایجاد خشکی چشم می‌شوند.
• استفاده از قطره های تولید شده از خون بیمار
• استفاده از آنتی بیوتیک‌ها

نتیجه‌گیری

سندروم خشکی چشم یکی از انواع بیماری های مربوط به چشم است که هم در بزرگسالان و هم در کودکان دیده می‌شود. در واقع اصلی‌ترین عامل پدید آورنده خشکی چشم، کاهش تولید اشک به واسطه دلایل مختلف است. برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری سعی کنید تغذیه سالمی داشته باشید و مصرف آب فراوان را در برنامه غذایی خود بگنجانید.

:Source
mayoclinic

سوالات متداول